Specyficzność pojęcia Architektury Informacji

AI nie jest wyjątkiem. Jak większość terminów, które bazują na wiedzy mającej różne źródła, także Architektura Informacji jest pojęciem nieostrym. 

Sytuując się na pograniczach projektowania interfejsów, nawigacji, projektowania graficznego, programowania, taksonomii, psychologii poznawczej i kilku innych dziedzin wiedzy i praktyki, AI jest specjalizacją multidyscyplinarną.

Jest pojęciem, za którym stoi kilka dekad refleksji teoretycznej oraz praktyki. Powstała jeszcze w latach 70. XX wieku i początkowo była kojarzona z bibliotekoznawstwem, architekturą oraz psychologią kognitywną.

W epoce aplikacji mobilnych i webowych, AI jest specjalizacją w ramach której tworzone są między innymi:

• struktury witryn
• struktury menu
• struktury kategorii
• mapy witryn i aplikacji
• ścieżki nawigacji
• metadane.

Podstawowe komponenty Architektury Informacji (AI)

Z czego składa się Architektura Informacji? W najbardziej ogólnym, szerokim sensie zaliczamy do niej trzy systemy. 

A są nimi system:

• organizacji
• nazewnictwa
• wyszukiwania.

Każdy z tych elementów pełni odrębną rolę w ramach całości oraz synergicznie ją współtworzy. Systemy organizacji służą do kategoryzowania, grupowania informacji.

Najczęściej zgodnie z wzorcami kategoryzacyjnymi zrozumiałymi, znanymi odbiorcom danej Architektury Informacji.

System organizacji pozwala użytkownikom łatwiej orientować się w strukturze, która staje się bardziej przewidywalna i łatwa w obsłudze.

Zazwyczaj jest on uporządkowany w sposób hierarchiczny (według kryterium ważności danej informacji) oraz sekwencyjny (struktura staje drogowskazem).

Z kolei systemy nazewnictwa służą przede wszystkim do oznaczania, opisywania poszczególnych kategorii i grup.

Dzięki temu możliwe jest szybsze dotarcie do pożądanych treści. Nazewnictwo, etykietowanie powinno być jednak możliwe najprostsze i intuicyjne.

Systemy wyszukiwania oraz nawigowania służą do znajdowania informacji, tworzenia powiązań między kategoriami, łączenia ich w ścieżki, które są spójne, logiczne i zrozumiałe.

W tym sensie, AI musi także uwzględniać odbiorców treści oraz kontekst w jakim treści są odbierane. 

Z problematyką użytkowników wiąże się przede wszystkim ich sposób kategoryzowania świata, ich kompetencje językowe i kulturowe, sposoby wyszukiwania informacji oraz ich rangowania (przypisywania im wartości, ważności). 

Zachowania użytkowników w kwestii wyszukiwania informacji muszą być również uwzględnione w procesie projektowania AI. Podobnie jest z kontekstem, w jakim treści są odbierane.

To, na jakim urządzeniu, w jakich okolicznościach, w jakim celu użytkownik odbiera treści determinuje sposób, w jaki są one przez niego interpretowane, przetwarzane.

Architektura Informacji, by spełniać swoje zadanie, musi stanowić odpowiedź na kilka istotnych pytań:

• Czy prezentowane informacje są użyteczne i zrozumiałe?
• Czy informacje są prezentowane w sposób jednocześnie czytelny i atrakcyjny?
• Czy informacje wspierają przepływ użytkownika, realizację zadań, osiąganie celów?

Psychologiczne podstawy Architektury Informacji

Projektowanie AI nie może się obejść bez zrozumienia, w jaki sposób użytkownicy produktów cyfrowych postrzegają, rozumieją, interpretują, kategoryzują i poznają świat. 

Do zrozumienia tej specyficznej perspektywy bardzo przydatna jest wiedza z zakresu psychologii poznawczej.

Ta ostatnia zajmuje się problematyką działania umysłu ludzkiego oraz procesów mentalnych, jakie w nim zachodzą. 

Architekci Informacji muszą przede wszystkim uwzględniać trzy kluczowe kwestie, które stanowią o wydajności, użyteczności, funkcjonalności, satysfakcji płynącej z danej Architektury Informacji. 

Muszą rozumieć, jakie modele mentalne uaktywnią się u użytkowników aplikacji webowych lub mobilnych w trakcie interakcji z tymi produktami cyfrowymi.

A trzeba pamiętać, że informacji poszukujemy zgodnie z konkretnymi modelami, stąd też muszą one znaleźć odzwierciedlenie w strukturze, etykietach treści. 

Każdy kontakt z zawartością strony oznacza dla użytkownika pewien koszt, który nazywany jest kosztem interakcji.

Obejmuje on między innymi obciążenia poznawcze, a więc pewien wysiłek poznawczy, konieczność zaangażowania pewnej porcji energii psychicznej, pamięci roboczej w przetworzenie informacji. 

Projektowanie AI (np. Architektura Informacji stron internetowych) musi uwzględniać te kwestie i dostosowywać ilość, złożoność, kolejność informacji do ograniczonych możliwości poznawczych użytkowników. 

Niemniej istotną kwestią jest podejmowanie decyzji, które jest bezpośrednio powiązane z modelami mentalnymi, obciążeniami poznawczymi.

Podjęcie decyzji wymaga dostępu do informacji, przy czym odpowiedni moment (wymiar czasu), kontekst (wymiar uwarunkowań) jest niezwykle istotny.

Stąd też informacje powinny być podawane w sposób przemyślany i zgodny z oczekiwaniami użytkownika, znajdującego się w danym stadium Customer Journey.

Korzyści z projektowania Architektury Informacji

Klienci, którzy są w stanie szybko, bezproblemowo odnajdywać informacje, są klientami o wiele bardziej skłonnymi do zakupu, złożenia zapytania ofertowego, skorzystania z usług.

Projektowanie Architektury Informacji (np. Architektura Informacji strony www) jest bardzo istotną kwestią w popularnym podejściu - Projektowaniu Zorientowanym na Użytkownika. To jego komfort, orientacja w strukturze strony, strukturze jej treści jest głównym celem specjalistów od AI. 

Warto pamiętać, że projektowanie AI jest niemal zawsze podstawą prac projektowych, stanowi trzon każdej aplikacji, strony internetowej.

Istnieje także bezpośredni związek między wydajnością nawigacji a organizacją Architektury Informacji. Treści pozbawione struktury, ułożone w sposób przypadkowy sprawiają, że nawigacja na stronie odbierana jest jako nieczytelna, nielogiczna, dysfunkcyjna, nieprzydatna.

A to niemal zawsze skutkuje porzuceniem strony, niechęcią do skorzystania z oferty, nawiązania współpracy.

Architektura Informacji jest równie podatna na efekt pierwszego wrażenia, jak elementy graficzne i nawigacyjne. Nie jest wcale przesadą, porównanie jej funkcji do funkcji dress code. Po prostu, istnieje szereg oczekiwań względem stron internetowych i aplikacji mobilnych.

Podobnie jak istnieje zbiór oczekiwań względem ubioru w danych miejscach i sytuacjach. Jedną z nich jest oferowanie informacji w sposób logiczny, sensowny, prosty, zrozumiały, przejrzysty oraz zgodny z oczekiwaniami i doświadczeniami. 

Jak stworzyć Architekturę Informacji?

Tworzenie AI (np. Architektura Informacji aplikacji) jest wyzwaniem. Jest także zadaniem wymagającym wiedzy, doświadczenia oraz rozumienia wzajemnych oddziaływań między użytkownikami, treścią strony, aplikacji oraz szeroko rozumianym kontekstem.

Treść jest mocno warunkowa przez potrzeby, cele, zadania, jakie użytkownicy produktu cyfrowego chcą osiągać, korzystając z niego.

Wszystkie te elementy wzajemnie się warunkują, stąd też wypracowano kilka standardowych schematów organizowania treści. 

Mogą być one uporządkowane według kryterium czasu (schemat chronologiczny), według kryterium kolejności alfabetycznej lub według kryterium tematycznego. Są to bardzo typowe, ale jednocześnie znane, akceptowane i zrozumiałe sposoby. 

Jedna z ciekawszych metod projektowania Architektury Informacji została zaprezentowana przez Dana Browna.

Wyróżnił on 8 zasad, które stanowią podstawę, kryterium strukturyzacji treści. 

Są nimi: 

• Zasada Przedmiotów (Principle of Objects)
• Zasada Wyborów (Principle of Choices)
• Zasada Ujawniania (Principle of Disclosure)
• Zasada Wzorców (Principle of Exemplars)
• Zasada Drzwi Wejściowych (Principle of Front Doors)
• Zasada Wielokrotnej Klasyfikacji (Principle of Multiple Classification)
• Zasada Ukierunkowanej Nawigacji (Principle of Focused Navigation)
• Zasada Wzrostu (Principle of Growth).

Zgodnie z pierwszą Zasadą Przedmiotów, treść należy traktować jak ożywioną materię, która posiada atrybuty oraz własny cykl życia. Zrozumienie jej specyfiki, natury pozwala uczynić ją użyteczną.

Kolejna, już mniej abstrakcyjna, sugeruje, by projektować treść jako sprzyjającą podejmowaniu decyzji, dokonywaniu wyborów. Dzięki temu treść sprzyja wykonywaniu zadań.

Zasada Ujawniania odnosi się do stosowania tylko niezbędnej do nawigacji, podejmowania decyzji ilości informacji. Kolejna, Zasada Wzorców sugeruje, by oferować przykłady, które wskazują na zawartość danej kategorii.

Nader często zdarza się, że użytkownicy trafiają na jedną z podstron, stąd też strona główna nie może, jako jedyna, zawierać wszystkich niezbędnych informacji.

Z kolei Zasada Wielokrotnej Klasyfikacji sugeruje, by oferować użytkownikom różne schematy klasyfikacji, dzięki czemu będą mogli przeglądać stronę według najbardziej im pasującego wzorca.

Zasada Ukierunkowanej Nawigacji przestrzega przed niespójnością kategorialną, chaosem nawigacyjnym.

Równie istotna jest także ostatnia zasada, która sugeruje, by zawsze planować i być gotowym na wzrost contentu strony. W praktyce oznacza to konieczność zadbania o jej skalowalność.

Rola Architektury Informacji (AI) w User Experience (UX)

Wpływ AI na Doświadczenia Użytkownika (Architektura Informacji UX) jest bezsprzeczny.

Architektura Informacji (np. Architektura Informacji serwisu, Architektura Informacji strony) jest bezpośrednio odpowiedzialna za wrażenia, doświadczenia, emocje, jakie rodzą się w wyniku interakcji z produktem cyfrowym. 

Przejrzysta, efektywna, postrzegana jako pomocna i użyteczna Architektura Informacji wpływa na pozytywne User Experience.